Συνέχιση της συζήτησης επί των σχεδίων νόμων του Υπουργείου Οικονομικών:
α) Κύρωση του Απολογισμού του Κράτους οικονομικού έτους 2010
β) Κύρωση του Ισολογισμού του Κράτους οικονομικού έτους 2010.
ΕΛΕΝΑ ΠΑΝΑΡΙΤΗ:
Κύριε Υπουργέ, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η διαδικασία του απολογισμού, που χαρακτηρίζει και αυτόν τον Απολογισμό και Ισολογισμό του 2010, αναδεικνύει σαν καθρέφτης τη διαχρονική δομική ανεπάρκεια του μηχανισμού διακυβέρνησης των πόρων της χώρας μας.
Ο Προϋπολογισμός δομείται και διεκπεραιώνεται εδώ και δεκαετίες θα έλεγα με έναν τρόπο που θυμίζει μια οικογενειακή επιχείρηση. Για την ακρίβεια θα έλεγα ότι θυμίζει μια μικρομεσαία οικογενειακή επιχείρηση. Καταρτίζεται κυρίως από έναν φορέα: από το Υπουργείο Οικονομικών. Στηρίζεται μόνο σε χρηματική ροή -ή, αν θέλετε, κεφαλαιακή ροή- και όχι στην αποτελεσματικότητα και αξιολόγηση συγκεκριμένων μετρήσιμων στοιχείων για κάθε τομέα της οικονομίας ξεχωριστά. Επιπλέον, ερχόμαστε πάντα στο τέλος του έτους, όταν ο Προϋπολογισμός έχει ήδη εκτελεστεί και μόνο τότε ασκούμε έλεγχο και κάνουμε απολογισμό. Φανταστείτε ότι αυτή τη στιγμή κάνουμε τον απολογισμό του Προϋπολογισμού του 2010, ενώ ήδη έχουμε περάσει τον Προϋπολογισμό του 2011 και του 2012. Και μετά από αυτό, επανερχόμαστε στο πλέον τετριμμένο, το οποίο είναι η αντιπαράθεση μεταξύ των πολιτικών κομμάτων που στηρίζεται στο «εσείς κάνατε αυτό, εμείς κάναμε εκείνο» και ούτω καθ’ εξής, μία κουραστική, θα έλεγα, αντιμετώπιση για τους πολίτες και μία μη παραγωγική αντιμετώπιση για την ίδια την πορεία της οικονομίας μας.
Σήμερα που βρισκόμαστε στο μάτι της αλλαγής, στο μάτι της μεγαλύτερης κρίσης στην Ελλάδα μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σε μία περίοδο που κλονίζεται ο παλιός τετριμμένος τρόπος διακυβέρνησης και αναζητούμε ένα νέο τρόπο δόμησης, ένα νέο τρόπο ελέγχου, ένα νέο τρόπο εκτέλεσης του Προϋπολογισμού και της οικονομίας μας, τολμήσαμε με την Κυβέρνηση του 2009 του Γιώργου Παπανδρέου να προσπαθήσουμε να λύσουμε το πρόβλημα, μειώνοντας το έλλειμμα. Εκείνη την εποχή αυτό ήταν που προσπαθήσαμε να κάνουμε με τον πλέον οδυνηρότερο τρόπο: κόβοντας μισθούς και συντάξεις. Καταφέραμε, όμως, να μειώσουμε το έλλειμμα και να το φέρουμε στο 6,9%. Το μειώσαμε κατά 5,9%. Με δυσκολία, όμως, δαμάσαμε τις δαπάνες. Και αυτό το γεγονός, η δυσκολία δηλαδή να δαμάσουμε τις δαπάνες, αντικατοπτρίζει το πρόβλημα των κακών ελλειμματικών δομών, που επιβάλλεται να μεταρρυθμίσουμε.
Το 2009 η δυσλειτουργία του κράτους και της οικονομίας είχε φτάσει σε οριακό σημείο. Η στοιχειώδης και υποτυπώδης λειτουργία του μπορούσε μόνο να στηριχθεί σε έναν υπέρογκο δανεισμό, που οδήγησε όχι μόνο σε ένα ανελέητα δυσλειτουργικό κρατικό μηχανισμό, αλλά και σε μία οικονομία, η οποία τελικά πνίγηκε στα δανεικά. Και συνεχίζει να πνίγεται στα δανεικά. Η τόλμη της αλλαγής, ενώ ήταν υπόσχεση πολλών κυβερνήσεων, όπως, παραδείγματος χάρη, η πολύ γνωστή φράση της επανίδρυσης του κράτους, ποτέ δεν καταφέρθηκε να πραγματοποιηθεί.
Όταν, λοιπόν, ξεκινήσαμε να τολμήσουμε τουλάχιστον να αλλάξουμε αυτό το κράτος –και συνεχίζουμε να τολμούμε να το κάνουμε με την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας- συναντήσαμε όλο και μεγαλύτερες αντιδράσεις. Και συνεχίζουμε να συναντάμε όλο και μεγαλύτερες αντιστάσεις. Όμως, μόνο οι δομικές αλλαγές θα πετύχουν την ανάπτυξη, γιατί είναι οι μοναδικές που μπορούν να σπάσουν το φαύλο κύκλο της ύφεσης. Και μόνο οι δομικές αλλαγές μπορούν να σταματήσουν, εάν θέλετε, την οικονομική πολιτική άμυνας που έχουμε ακολουθήσει τα τελευταία δύο χρόνια.
Επιτρέψτε μου να σταθώ σε ορισμένα σημεία του απολογισμού του 2010 που συζητάμε σήμερα, για να τονίσω τη ζωτική ανάγκη εφαρμογής δομικών μεταρρυθμίσεων.
Τα έσοδα του τακτικού Προϋπολογισμού υπολείπονταν περίπου κατά 4% των προβλέψεων. Γενικά, όλα τα έσοδα υπολείπονταν κατά 5,4% των προβλέψεων. Τα φορολογικά έσοδα υπολείπονταν κατά 7,1%. Οι δαπάνες υπερέβησαν τις προβλέψεις κατά 17% περίπου. Οι αποκλίσεις αυτές οφείλονται στις πολύ σαθρές δομές που έχουμε σαν κρατικός μηχανισμός και σε ένα σπασμένο σύστημα, με το οποίο προσπαθούμε να λειτουργήσουμε. Όσο αυτό δεν αλλάζει και όσο επιμένουμε να μην το αλλάξουμε, θα μεγαλώνει η παραοικονομία και θα στηρίζεται και θα συντηρείται η ύφεση, η οποία τελικά σαν βδέλλα απορροφά όλο και περισσότερους πόρους. Και για να μπορέσει να συντηρηθεί, συνεχώς ζητά και απομυζά ακόμα περισσότερους.
Η συζήτηση για τον Απολογισμό του 2010 μας δίνει σοβαρές ενδείξεις -θα έλεγα- και σοβαρά μαθήματα, για το πώς θα έπρεπε να πορευτούμε από εδώ και στο εξής και πώς θα έπρεπε ίσως και η καινούργια δανειακή σύμβαση, την οποία συζητάμε αυτές τις μέρες, να μπορέσει να οργανωθεί καλύτερα.
Ο προϋπολογισμός μπορεί να συντελέσει μία καίρια δομική αλλαγή, όπου η δομή του να είναι προγραμματική και η αξιολόγηση της εκτέλεσής του να γίνεται κάθε τρεις με τέσσερις μήνες -καθώς ο προϋπολογισμός αυτός εξελίσσεται- κι όχι αφού έχει τελειώσει.
Ενώ λοιπόν –και το είχα συζητήσει αυτό και κατά τη διάρκεια του Προϋπολογισμού του 2012- ο Προϋπολογισμός του 2012 δεν είναι προγραμματικός, θα έπρεπε να δομήσουμε την εκτέλεσή του σε βάση ενός προγραμματικού προϋπολογισμού. Αυτό δεν θα διευκόλυνε μόνο τη δουλειά της Κυβέρνησης αλλά προπαντός θα βοηθούσε την επανάκτηση της εμπιστοσύνης από τους πολίτες στην Κυβέρνηση και θα επέδιδε, αν θέλετε, τη συνέπεια της Κυβέρνησης στους πολίτες και στους εταίρους μας.
Θα πρότεινα λοιπόν αυτού του είδους η μεταρρύθμιση να ενσωματωθεί στην καινούργια δανειακή σύμβαση, όπως επίσης όλες οι δομικές μεταρρυθμίσεις, που υποχρεούμαστε ως χώρα να κάνουμε, έναντι των πολιτών μας, όχι έναντι απλά των εταίρων μας με μετρήσιμα αποτελέσματα και τριμηνιαίους δείκτες αξιολόγησης.
Έτσι στέλνω μία έκκληση στην Κυβέρνηση. Ελπίζω η σημερινή συζήτηση να ηχήσει θετικά στο πλάσιμο των μεταρρυθμίσεων, γιατί αυτά είναι που επιβάλλεται αυτή τη στιγμή να γίνουν, περισσότερο από δημοσιονομικά μέτρα. Όσο κι αν συνεχίζουμε να παίρνουμε δημοσιονομικά μέτρα, με σαθρό κρατικό μηχανισμό δεν θα μπορέσουμε να έχουμε τα ίδια αποτελέσματα. Αυτό το λένε όχι απλά θεωρητικά μοντέλα, αλλά η πρακτική εμπειρία θεσμικών οικονομολόγων ανά τον κόσμο.
Ευχαριστώ πολύ.
