Έλενα Παναρίτη – Χριστόφορος Πισσαρίδης
Υψηλόβαθμοι γραφειοκράτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρουσιάζουν το 2014 ως το έτος ανάπτυξης της Ευρωζώνης.
‘Όμως αποσιωπούν ότι είναι μικροσκοπική σε σχέση με αυτή των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής αλλά και ολόκληρου του κόσμου το ίδιο έτος.
Παίρνοντας το 2007 ως τελευταίο έτος πριν την παγκόσμια κρίση του 2008 παρατηρούμε ότι για παράδειγμα, σήμερα, το συνολικό ΑΕΠ της Ευρωζώνης είναι πολύ χαμηλό (3% χαμηλότερο από αυτό του 2007) και δεν προβλέπεται να αυξηθεί. Ενώ το ΑΕΠ των ΗΠΑ έχει αυξηθεί 7% περισσότερο από αυτό του 2007.
Η ανεργία στις χώρες της Ευρωζώνης σήμερα είναι 12%. Το 2007 ήταν 7,5%.
Εντωμεταξύ η Αμερική έχει αναπτυχθεί με ρυθμούς 7% υψηλότερους από αυτούς του 2007. Για μας τους Νοτιοευρωπαίους τα στοιχεία θα λέγαμε ότι είναι απογοητευτικά. Όταν συζητάμε την κατάσταση σήμερα οι Ευρωπαίοι ηγέτες αποτυγχάνουν να επικοινωνήσουν το γεγονός ότι υπάρχει άνιση διανομή της ανάπτυξης. Δεν είναι άλλωστε ειρωνικό ότι ο πλούσιος Βορράς γίνεται ολοένα πλουσιότερος και ο φτωχός Νότος όλο και φτωχότερος;
Για παράδειγμα η Γερμανία καταγράφει εγχώρια παραγωγή 3% υψηλότερη από αυτή του 2007. Αντίθετα η Ελλάδα καταγράφει μείωση 27%. Το ίδιο συμβαίνει και στον τομέα της ανεργίας και ειδικότερα στην ανεργία των νέων. Στη Γερμανία η ανεργία των νέων (15-24 ετών) μειώθηκε από το 12% στο 7,8%. Στην Ελλάδα όμως από 22% που ήταν το 2007 «σκαρφάλωσε» στο 58% το 2013. Γενικότερα στην Ευρωζώνη, τα ποσοστά ανεργίας αυξήθηκαν από 15% το 2008 σε 23,7% το 2013.
Επιπλέον, η κακή διαχείριση της Ευρωκρίσης προέβαλλε την έλλειψη ηγεσίας και οράματος που αντί να εμπνέουν τους Ευρωπαίους πολίτες τους ωθούν στον Ευρωσκεπτικισμό δημιουργώντας ένα συνεχώς αυξανόμενο ρεύμα θυμωμένου λαϊκισμού.
Αυτή είναι η σημαντική διαφορά αυτής της κρίσης με άλλες του παρελθόντος.
Αυτοί οι λάθος χειρισμοί έχουν ως αποτέλεσμα τη διάβρωση της αξιοπιστίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Θυμηθείτε πώς διαχειρίστηκε η τότε Δύση την πολιτική και οικονομική κρίση μετά τον Β’Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι ΗΠΑ έδωσαν βοήθεια μέσω του MarshallPlan για την ανασυγκρότηση της Γερμανίας και όχι μόνο, χωρίς να ζητήσουν την άποψη των Αμερικάνων φορολογούμενων πολιτών. Και αυτό γιατί η δράση έπρεπε να ήταν άμεση προσδοκώντας ένα υγιές μέλλον και πιστεύοντας ότι μία ευήμερη Γερμανία είναι πολλή καλύτερη από μία χρεοκοπημένη.
Στη κρίση όμως του 21ου αιώνα έχουμε ηγέτη μας τον λαϊκισμό που πολλές φορές παίρνει αποφάσεις όχι βασισμένες σε ορθολογική οικονομική σκέψη αλλά στο πώς θα αντιδράσουν οι ψηφοφόροι των Ευρωπαϊκών Κοινοβουλίων αμελώντας τα μακροπρόθεσμα οφέλη.
Hανάπτυξη στην Ευρώπη δεν σημαίνει ότι ξεφύγαμε από την κρίση ή ότι το Ευρώ θα επιβιώσει. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι πολιτικές λιτότητας δεν μπορούν να αποτρέψουν την ύφεση (μάθημα που πήραμε από τη Μεγάλη Ύφεση/Crash του 1930). Άλλο παράδειγμα είναι η λιτότητα που επιβλήθηκε στη Δημοκρατία της Βαιμάρης βλέποντας πολιτικές ακρότητας, κάτι που αρχίζουμε να βλέπουμε και στην Ελλάδα.
Η ρίζα του προβλήματος της κρίσης στην Ευρωζώνη εστιάζεται στις στρεβλωμένες δομές της αφού έχει περίπλοκους κανονισμούς, οι οποίοι καθίστανται αφιλόξενοι στο πεδίο της επιχειρηματικότητας, στις νέες ιδέες και στην καινοτομία.
Το αποτέλεσμα είναι τα υψηλά χρέη και ένα υπερδιογκωμένο, ανεπαρκές τραπεζικό σύστημα. Αυτού του είδους τα προβλήματα πρέπει να διορθωθούν πριν οποιαδήποτε λιτότητα εφαρμοστεί έτσι ώστε να υπάρχει αποτελεσματικότητα.
Αυτό που χρειάζεται είναι βελτίωση της παραγωγικότητας η οποία θα υποστηρίζεται από την καινοτομία και την επιχειρηματική δραστηριότητα έτσι ώστε να δημιουργηθούν νέοι οικονομικοί τομείς και νέες θέσεις εργασίας.
Είναι ανώφελο να προσδοκούμε από έναν λαό να υπομείνει τις θυσίες των διαρθρωτικών αλλαγών χωρίς την υπόσχεση των άμεσων οφελών. Γιατί η λιτότητα δεν φέρει αποτελέσματα αλλά και να τα έφερνε δεν υπάρχει ζήτηση προϊόντων.
Η συνήθης απάντηση στις δικές μας απόψεις για μείωση της λιτότητας είναι ότι το χρέος θα διογκωθεί ακόμα περισσότερο και θα είναι ακόμα λιγότερο βιώσιμο.
Είναι αλήθεια ότι χώρες όπως η Ελλάδα έχουν μεγάλο χρέος αλλά το μέγεθος του χρέους δεν αποτελεί επαρκή ή ικανοποιητική συνθήκη ασφάλειας έναντι πιθανής χρεοκοπίας. Ακόμα και αν το χρέος είναι χαμηλό, χρεοκοπία μπορεί να συμβεί. Αυτό συνέβη τη δεκαετία του 1990 στη Λατινική Αμερική όπου χρεοκοπήσανε με ποσοστό χρέους λιγότερο από αυτό που έχει τώρα η Ευρωζώνη (Αργεντινή χρεοκόπησε με περίπου 60% του ΑΕΠ της και ο μέσος όρος χρέους της Ευρωζώνης σήμερα είναι 96%).
Οι χώρες της Λατινικής Αμερικής που επιτυχώς διέφυγαν την κρίση το έκαναν μόνο αυτές που έκαναν ριζικές διαρθρωτικές αλλαγές μειώνοντας δραστικά τη γραφειοκρατία με μακροοικονομικές προσαρμογές. Το ίδιο συνέβη και σε ασιατικές χώρες. Αυτό δηλώνει ότι μείωση χρέους μέσω λιτότητας δεν αποτελεί εγγύηση ενάντια στη χρεοκοπία της Ελλάδος. Αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι διαρθρωτικές αλλαγές είναι πιο εύκολο να επιτευχθούν όταν το χρέος δεν είναι τόσο βαρύ στις πλάτες των πολιτών.
Μαθαίνοντας από τις εμπειρίες της Λατινικής Αμερικής και Ασίας η άφεση χρέους ήταν το κλειδί για την ανάπτυξη. Για αυτό το λόγο προτείνουμε η άφεση χρέους να εκληφθεί ως σοβαρή υπόθεση και να αποτελέσει προτεραιότητα όλων των υπολοίπων βοηθητικών και υποβοηθητικών πρωτοβουλιών βοηθείας έτσι ώστε να δοθεί το βήμα στις διαρθρωτικές αλλαγές.
Οι Ευρωπαίοι εταίροι καλούνται να αναλογιστούν την πορεία της Ευρωζώνης και να ξεκαθαρίσουν τί είδους ένωση επιθυμούν. Τα μεγάλα ποσοστά χρέους μπορούμε να τα θεωρήσαμε εν μέρει ευθύνη του κακού σχεδιασμού των θεσμών της Ευρωζώνης. Κάποιες μεταρρυθμίσεις έχουν εφαρμοστεί αλλά ο δρόμος για την τραπεζική ενοποίηση είναι ακόμα μακρύς, ας μην μιλήσουμε για την κάποιου είδους δημοσιονομική ενοποίηση. Αντί για μια Λατινοαμερικάνικου τύπου χρεοκοπία, πιστεύουμε ότι το ευρωπαϊκό χρέος θα πρέπει να χαρακτηριστεί ομοσπονδιακό έτσι ώστε να προωθήσουμε τις διαρθρωτικές αλλαγές και η ανάκαμψη να μετατρέψει την Ευρωζώνη εν μία νυκτί σε μια πραγματική ένωση με ίσα μέλη.
Η ομοσπονδιοποίηση του χρέους μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους. Ο πιο προφανής είναι η έκδοση ελεύθερα εμπορεύσιμων Ευρωομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τα οποία θα εξυπηρετήσουν τα εθνικά χρέη.
Αυτό είναι για μας προτιμότερο των χρεοκοπιών ή ακόμα της διάσπασης της Ένωσης το οποίο θα διασπάσει περαιτέρω την ευρωπαϊκή οικονομία.
Η Ευρώπη πρέπει να πάρει γρήγορες και αμετάκλητες δράσεις έτσι ώστε να μπορέσει να ξεφύγει από τον φαύλο κύκλο της λιτότητας/ύφεσης/λιτότητας/ύφεσης.
Αυτός είναι ο μόνος τρόπος να διασώσουμε μία ολόκληρη γενιά που πνίγεται ολοένα και βαθύτερα στην περιθωριοποίηση.
