Σε κατάσταση νευρικού κλονισμού η Κύπρος
Κρίσιμες οι επόμενες ώρες
Η Έλενα Παναρίτη εξηγεί γιατί το «κούρεμα» των καταθέσεων στις Κυπριακές Τράπεζες απειλεί τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της Ευρωζώνης.
Η «μεγάλη είδηση» για το Ευρώ, που ακούσαμε το περασμένο Σαββατοκύριακο έχει…έδρα την Κύπρο, όπου η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση συμφώνησε με την τρόικα (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) σε ένα πακέτο διάσωσης 10 δισεκατομμυρίων Ευρώ. Ένας από τους όρους της διάσωσης της κυπριακής οικονομίας, που έκανε το γύρο του κόσμου μέσα από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, είναι η επιβολή ενός αμφιλεγόμενου εφάπαξ φόρου 9,9 % σε όλες τις τραπεζικές καταθέσεις άνω των 100.000 Ευρώ και 6,75% στις μικρότερες καταθέσεις. Αυτή η είδηση έγινε δεκτή τουλάχιστον με δυσπιστία και ενίσχυσε την καχυποψία και την ανασφάλεια. Αναμένεται, δε, να προκαλέσει νέα κρούσματα πολιτικής αστάθειας, ειδικά στην Κύπρο.
Μόλις έγινε γνωστή η απόφαση, οι πολίτες που είχαν καταθέσεις σε κυπριακές τράπεζες έσπευσαν σε κατάσταση πανικού στην πλησιέστερη τράπεζα. Σύντομα στα ΑΤΜ εξαντλήθηκαν τα μετρητά. Και πολύ φοβάμαι ότι αυτή η συμπεριφορά μπορεί να παρατηρηθεί και σε άλλες χώρες, όπως η Ελλάδα.
Ποιο είναι όμως το προβλεπόμενο αποτέλεσμα της απόφασης της τρόικας και το χρονοδιάγραμμα των ενεργειών για την αντιμετώπιση της κατάστασης;
Το πακέτο του δανείου πρέπει να επικυρωθεί από την κυπριακή Βουλή. Ωστόσο η κυβέρνηση Αναστασιάδη είναι αμφίβολο αν θα συγκεντρώσει τις ψήφους που χρειάζεται για να εξασφαλίσει την πλειοψηφία. Γι’ αυτό και η κυβέρνηση ζήτησε από τις τράπεζες να παραμένουν κλειστές μέχρι την Τετάρτη (Δευτέρα είναι αργία).
Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα παρακολουθεί στενά, μέσω ειδικού απεσταλμένου στη Λευκωσία, τη διαδικασία επικύρωσης του Μνημονίου. Ως εκ τούτου, η ημερομηνία πραγματοποίησης της ψηφοφορίας είναι ασαφής, αν και –με βάση το επίσημο χρονοδιάγραμμα –προβλέπεται ότι τη Δευτέρα στις 2 το μεσημέρι ώρα Λονδίνου η Κύπρος θα πρέπει να έχει τελειώσει με την επικύρωση της συμφωνίας.
Πάντως αξίζει να σημειωθεί ότι μία ενδεχόμενη καταψήφιση του Μνημονίου από την κυπριακή Βουλή θα είναι ένα σοκ με αλυσιδωτές επιπτώσεις και πέρα από την Κύπρο. Κανείς, ωστόσο, δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι και η έγκριση του «πακέτου διάσωσης» θα περιορίσει τους κινδύνους μίας κοινωνικής και οικονομικής κατάρρευσης.
Σύμφωνα με αναφορές των μέσων ενημέρωσης στην Κύπρο, η κυβέρνηση έδωσε στο Βερολίνο το «πλεονέκτημα» διαχείρισης της κατάστασης.
Η Γερμανία, το ΔΝΤ, η Φινλανδία και οι Κάτω Χώρες δήλωσαν ότι δεν υπάρχουν κίνδυνοι μετάδοσης στην υπόλοιπη Ευρώπη από το ενδεχόμενο μιας άτακτης στάσης πληρωμών στην Κύπρο και εξόδου της χώρας από το Ευρώ.
Ταυτόχρονα, σύμφωνα με ορισμένες αναφορές, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, «απείλησε» ακόμη και με το να σταματήσει να υποστηρίζει κυπριακές τράπεζες, την επόμενη εβδομάδα.
Με εξαίρεση την Ελλάδα, κανένα άλλο μέλος της Ευρωζώνης δεν παρέχει στήριξη στην Κύπρο. Η επιμονή του ΔΝΤ σχετικά με τη βιωσιμότητα του χρέους, είχε ως αποτέλεσμα την πίεση προς την κυπριακή κυβέρνηση για «κούρεμα» ή για ένα φόρο επί των τραπεζικών καταθέσεων. Παρά το γεγονός ότι η τρόικα έδωσε στην Ελλάδα, τον περασμένο Νοέμβριο, μία «συμφωνία» που δεν άγγιζε τις τραπεζικές καταθέσεις, για την Κύπρο ένα τέτοιο ενδεχόμενο ήταν πολιτικά αδύνατο. Και αυτό συνέβη λόγω του πολύ υψηλού ποσοστού των ξένων καταθέσεων στην Κύπρο και των αντιλήψεων που επικρατούν για την εκτενή επιχείρηση «ξεπλύματος χρημάτων» στην Μεγαλόνησο.
Μπροστά σε αυτή την κατάσταση η τρόικα εκτίμησε ότι μόνο η επιβολή φόρου στις καταθέσεις δεν αρκεί για να αντιμετωπίσει τους κινδύνους.
Ωστόσο οι κίνδυνοι είναι εδώ! Άμεσος κίνδυνος είναι η κοινοβουλευτική ψηφοφορία στην Κύπρο να μην εγκρίνει τη συμφωνία. Δεν είναι σαφές αν η κυβέρνηση έχει τις ψήφους. Ο συνασπισμός των 29 από τους 56 βουλευτές της κυβέρνησης έχει ήδη δηλώσει ότι θα καταψηφίσει. Συνήθως, για θέματα εθνικού συμφέροντος το κυπριακό κοινοβούλιο ψηφίζει ομόφωνα, αλλά η παρούσα συγκυρία είναι διαφορετική.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης είναι «απέναντι» στη συμφωνία διάσωσης και το «κούρεμα» των καταθέσεων. Ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης, μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, είχε υποσχεθεί πως δεν θα υπήρχε «κούρεμα» καταθέσεων. Τώρα ο Κύπριος πρόεδρος επιδίδεται σε έναν αγώνα δρόμου για να διαπιστώσει, πριν πάει στο κοινοβούλιο, αν έχει αρκετές ψήφους. Οι αναφορές των διεθνών ΜΜΕ και οι πρώτες εκθέσεις και αναλύσεις ειδικών οικονομολόγων σημειώνουν ότι αν ο Νίκος Αναστασιάδης δεν εξασφαλίζει την πλειοψηφία θα επιχειρήσει σε μία ύστατη προσπάθεια να πείσει την τρόικα να «πάρει πίσω» το «κούρεμα» των καταθέσεων.
Μια αρνητική ψήφος από το Κυπριακό κοινοβούλιο ή μία αποτυχημένη προσπάθεια επαναδιαπραγμάτευσης του Ν. Αναστασιάδη με την τρόικα θα μπορούσε να αποδειχτεί ένα ισχυρό σοκ για την αγορά. Αν οι Ευρωπαίοι δεν είναι αποφασισμένοι να προσφέρουν μια νέα συμφωνία για την Κύπρο, η χώρα είναι πιθανό να απειλείται από μία άτακτη στάση πληρωμών, και τελικά να δει την έξοδο από το Ευρώ.
Οι κίνδυνοι όμως δεν περιορίζονται μόνο στην Κύπρο. Η ανησυχία είναι μεγάλη για το μήνυμα που αποστέλλεται στους καταθέτες στην Ευρωζώνη. Αυτή η «σκληρή πολιτική απόφαση διάσωσης της Κύπρου» έχει κλονίσει την εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα των άλλων χωρών της Ευρωζώνης, όπως η Ελλάδα και η Ισπανία. Δεν αποκλείεται να δούμε να αναπτύσσονται και άλλες «φυγόκεντρες» δυνάμεις, που θα κλονίσουν την Ευρωζώνη, με συνέπειες που δύσκολα μπορεί κανείς να αντιληφτεί. Οι επόμενες μέρες είναι κρίσιμες και το πρώτο “crash test» είναι η αντίδραση των αγορών από σήμερα το πρωί.
Διαβάστε το άρθρο στα Αγγλικά εδώ .
