Κρύβει παγίδες η πανδημία!

Άρθρο στην Political ΣΑΒΒΑΤΟ 6 ΜΑΡΤΙΟΥ 2021

στον Αντώνη Ι. Αντωνόπουλο ([email protected])

Η οικονομολόγος Έλενα Παναρίτη έγινε γνωστή στην Ελλάδα ως βουλευτής Επι- κρατείας του ΠΑΣΟΚ επί Γιώργου Παπανδρέου. Σήμερα, ως στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας και ιδρύτρια του www.T4action.org, μιλάει στην «Political» και επισημαίνει για την επόμενη μέρα «την ανάγκη για άμεση κυβερνητική δράση, ειδάλλως», όπως λέει, «θα υποφέρουν πολλοί για πολύ». Εντοπίζει τη μεγάλη απειλή εξαιτίας της πανδημίας στην εκτόξευση τoυ δημόσιου χρέους και στην υπερδιόγκωση του κράτους, ενώ εκτιμά ότι «η αύξηση του παγκόσμιου χρέους θα δημιουργήσει πληθωριστική πίεση παγκοσμίως, στερεύοντας και την αρωγή βοήθειας από τους εταίρους μας».

 

Ποιο είναι το καλύτερο και ποιο το χειρότερο σενάριο για την ελληνική οικονομία την επόμενη μέρα της πανδημίας;

Μπήκαμε στην πανδημία το 2020 με μια προίκα τριών μνημονίων, με εύθραυστη οικονομία 24% μικρότερη από το 2007, χρεωμένοι κατά  180% του ΑΕΠ και με 13% ακραία φτώχεια. Εν τω μεταξύ, η γραφειοκρατία, η πολυνομία και η πολυπλοκότητα καλπάζουν, μεγαλώ- νοντας τη θολούρα των συναλλαγών. Αυτό δεν βοήθησε στην προσέλκυση επενδύσεων και ανάπτυξης. Σε δέκα χρόνια αυξήθηκαν οι άνεργοι, οι άστεγοι, οι αυτόχειρες, η ανισότητα, οι Έλληνες οικονομικοί και επαγγελματικοί μετανάστες προς το εξωτερικό. Κατα- φέραμε, όμως, να μεταβούμε από -7% ύφεση σε 2,2% ανάπτυξη σε επτά χρόνια και να έχουμε 3% πρωτογενές πλεό- νασμα από -16% έλλειμμα. Τώρα, όμως, είμαστε σε δεινότερη κατάσταση από την αρχή της κρίσης. Το ελληνικό ΑΕΠ κατάρρευσε ακόμα 9%, ξεπερνώντας το 30% συνολικής συρρίκνωσης από το 2007. Τρέχουμε μια ύφεση 9% και χρέος 205%. Αυτόματα θα κερδίσουμε έδαφος αν η πανδημία δεν συνεχιστεί μέχρι το τέλος του 2021, δεν χάσουμε την τουριστική περίοδο του 2021 και γίνει αναστολή των ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων. Αλλιώς, η ανηφόρα θα είναι μεγάλη. Είμαστε μια χώρα με ισχνότατους θεσμούς. Για να ξεφύγουμε πρέπει να γίνουμε μια μοντέρνα μη- χανή ελληνικής παραγωγής. Επιβάλλε- ται να εξαλείψουμε, επιτέλους, το κακό που μας έκανε εξαρχής μη παραγωγικούς, τη γραφειοκρατία και τη νομική πολυπλοκότητα, ώστε να φύγει η θολούρα και να υπάρξει εμπιστοσύνη στο κράτος. Έχετε υπ’ όψιν σας τι τραβάει ένας πολίτης για μια απλή μεταβίβαση ακινήτου; Ποιος θα έλθει να επενδύσει; Η ψηφιοποίηση βοηθά, όμως πρέπει να απλοποιηθούν οι διαδικασίες, δεν υπο- καθιστά την απλοποίηση. Πρέπει η κυβέρνηση να δράσει άμεσα. Αλλιώς θα υποφέρουν πολλοί για πολύ!

 

Ποιες είναι οι παγίδες που πρέπει να αποφύγει η κυβέρνηση στον δρόμο προς την κανονικότητα;

Τα μεγαλύτερα προβλήματα της παν- δημίας είναι αναντίρρητα η εκτόξευση τoυ δημόσιου χρέους και η υπερδιόγκωση του κράτους. Αναμένεται σχεδόν διπλασιασμός χρέους, όχι μόνο του ελληνικού, αλλά όλων των κρατών. Ενώ το κράτος πρέπει να είναι ένας μοχλός στήριξης και εμπιστοσύνης, δεν πρέπει να ξεφύγει και να διογκωθεί. Σε εποχές κρίσεων είναι δύσκολο να αποφύγουμε την πίεση τού να μεγαλώσουμε το ευρύτερο Δημόσιο, αυτό όμως σημαίνει σπατάλες (μη παραγωγικά ελλείμματα). Η αύξηση του παγκόσμιου χρέους θα δημιουργήσει πληθωριστική πίεση παγκοσμίως, στερεύοντας και την αρωγή βοήθειας από τους εταίρους μας.

 

Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων μετά το τέλος των διερευνητικών επαφών και με φόντο τον Τζο Μπάιντεν στο πηδάλιο των ΗΠΑ;

Η αισιοδοξία δεν μου είναι τόσο αυτονόητη όσο των υπολοίπων. Θεωρώ ότι αν ακολουθήσουμε τις σημερινές εξωτερικές κατευθύνσεις, το αποτέλε- σμα δεν θα είναι το αναμενόμενο για τα δικά μας συμφέροντα. Πρέπει να είμαστε σταθεροί και να μην είμαστε παρα- χωρητικοί. Όπως αναφέρει ο Κίσινγκερ, «οι παραχωρήσεις δεν καταλήγουν σε καλά αποτελέσματα για αυτόν που παραχωρεί, αντιθέτως αποδεικνύουν την αδυναμία του». Η δική μου εμπειρία είναι ότι οι θεσμικά αδύναμες χώρες, ενώ μπορεί να έχουν τις διεθνείς αποφάσεις και συνθήκες με το μέρος τους, τους λείπει το σθένος της επιβολής και ζητούν βοήθεια από εξωτερικούς εταίρους. Η δύναμη της επιβολής, όμως, πρέπει να έρχεται πρώτα από εμάς τους ίδιους. Η κυβέρνηση Μπάιντεν θέλει την επιστροφή στη δική τους κανονικότητα. Θέλει το καλύτερο για την Αμερική: ένα αδιαπέραστο νοτιοανατολικό μεσογειακό μέτωπο κατά της Ρωσίας. Δεν έχει σημασία αν αυτό έχει περισσότερο Τουρκία και λιγότερο Ελλάδα. Αυτό που έχει σημασία είναι να τα βρούμε οι γειτονικές χώρες μεταξύ μας. Άρα, το βάρος της υπεράσπισης πέφτει σε εμάς και όχι στους υπολοίπους.

 

Θα μπορούσε η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου να αποφύγει αυτήν τη μεγάλη περιπέτεια των μνημονίων;

Αν αμέσως μετά την εκλογή της «είχε πιάσει τον ταύρο από τα κέρατα», ενεργώντας άμεσα και προχωρώντας σε μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες απλοποίησης. Έτσι, θα κέρδιζε την εμπιστοσύνη των αγορών και των επενδυτών, αποφεύγοντας και την άνοδο των spreads. Ο Γιώργος Παπανδρέου είχε το όραμα μιας μοντέρνας ελληνικής παραγωγικής μηχανής. Όμως, οι αγκυλώσεις και οι αδράνειες τόσων ετών ξεπέρασαν τις προσπάθειές του.